Jarzębina jest wyjątkowo łatwa w uprawie, a dzięki charakterystycznym owocom i liściom, także wygląda bardzo ładnie. Jarzębina w ogrodzie zawsze wygląda dobrze. Jej naturalną dekoracją są owoce, dojrzewające latem, a pozostające na gałęziach nawet do zimy.
Jarzębina, czyli jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)
Naturalnie występuje, między innymi, na dużych obszarach Europy, w tym na terenie Polski. Sprawia to, że jest doskonale przystosowana do klimatu i łatwa w uprawie. Często sadzona w parkach i wzdłuż miejskich ulic i chodników, jarzębina doskonale wygląda także w ogrodzie. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych, ale znosi także półcień, toleruje także różne rodzaje gleby – gliniaste i luźne, próchnicze, a także kwaśne torfowe. Nie znosi jednak nadmiaru wody, więc nie należy jej zbyt obficie podlewać. Sadzonki jarzębiny można kupić w sklepach ogrodniczych, rozsiewa się także przez nasiona, które roznoszą ptaki, zjadające jej owoce. Pojedyncze drzewa zapewnią kolorową dekorację od lata do zimy. Jarzębina rośnie stosunkowo szybko i może osiągać wysokość do 15 m (najczęściej jest to ok. 10 m). Jej korona ma luźny pokrój, liście są podłużne, nieparzysto-pierzaste, białe baldachowate kwiaty pojawiają się w maju i czerwcu. Od przedszkola uczono nas, że z jarzębiny można stworzyć piękne korale, ale pamiętajmy, że jeszcze lepiej stosować ją jako roślinę leczniczą. Już starożytni widzieli w niej doskonałą przyprawę, która nie tylko wzbogaca smak potraw, ale też pozytywnie wpływa na serce, niewydolność nerek, leczy hemoroidy i biegunki.
Owoc leczniczy, który może być trujący…
Rośliny lecznicze trzeba traktować jak lekarstwa – zanim zaczniemy je stosować, powinniśmy zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania. Jako że jarzębina takiej instrukcji nie posiada, postanowiłam zebrać dla Was trzy najważniejsze informacje, z którymi należy zapoznać się przed jej zastosowaniem:
- Jarzębiny nie możemy po prostu zerwać z drzewa, umyć i zjeść. Surowe owoce tego zioła leczniczego zawierają trujący kwas parasorbinowy, który może wywołać biegunkę, wymioty, a nawet uszkodzić układ moczowy. Należy więc przed zastosowaniem przemrozić ją (24 h w zamrażarce), zblanszować lub zalać roztworem na bazie octu.
- Jako zioło lecznicze stosuje się zarówno kwiaty, jak i owoce jarzębiny – choć te drugie są bardziej popularne. Kwiaty zbiera się od maja do czerwca, natomiast owoce od sierpnia nawet do końca października.
- Przetworów z jarzębiny, ze względu na zwarte w niej kwasy, nie zaleca się m.in. chorym na nadkwasotę żołądka i dwunastnicy oraz kobietom w ciąży.
Owoc leczniczy od a do z
Aby Was przekonać, że jarzębina to wyjątkowa roślina lecznicza, przedstawiam jej najważniejsze właściwości w telegraficznym skrócie:
- Zawiera 2 x więcej beta-karotenu niż marchew. A jak wiadomo beta-karoten może zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych, obniża poziom złego cholesterolu i zmniejsza ryzyko zawału oraz wspomaga funkcjonowanie wzroku.
- W 100 g jarzębiny znajduje się 35-45 mg witaminy C. Można więc powiedzieć, że to zioło lecznicze ma jej tyle, co popularne owoce cytrusowe i doskonale sprawdzi się podczas przeziębień.
- Na Syberii popularna jest kuracja sokiem z owoców jarzębiny, którą stosuje się w profilaktyce oraz leczeniu zewnętrznych i wewnętrznych hemoroidów. Należy go pić 3 razy dziennie (po 30 g) np. zmieszanego z wodą lub miodem.
- Napar z owocu jarzębiny stosuje się jako lek moczopędny oraz przy schorzeniach wątroby, nieżycie żołądka i zaburzeniach przewodu pokarmowego.
Pyszny owoc leczniczy!
No to teraz czas na najsmaczniejszą cześć artykułu, czyli informacje o tym, co można wykonać z jarzębiny. Warto pamiętać, że roślina ta w medycynie ludowej była stosowana od wieków szczególnie przy grypie i leczeniu chrypki, natomiast nasze babki robiły z niej pyszną konfiturę. Pamiętajmy, że z owoców tego zioła leczniczego (jeszcze zdążymy je zebrać tej jesieni!) możemy przyrządzić:
- dżem,
- konfiturę,
- mus,
- sok,
- syrop,
- nalewkę,
- likier.
Warto pamiętać, że jarzębinę możemy z powodzeniem łączyć z innymi owocami. Dobrym przykładem jest dżem jabłkowo-jarzębinowy lub mus jarzębinowy z dodatkiem dyni. Mam też gdzieś przepis na pyszne ciasto z jarzębiną, obiecuję go wykopać i w najbliższym czasie zaprezentować Wam. A może Ty masz jakiś przepis z wykorzystaniem jarzębiny?
