4 lata temu

Liofilizacja - co to jest i na czym polega

autor
Damian Rusek
Miłego czytania!

Na co dzień mamy do czynienia z liofilizowanymi produktami, nawet o tym nie wiedząc. Czy pijąc rano kawę rozpuszczalną lub jedząc batonika owocowego zastanawiamy się jakim procesom poddawane są rzeczy w środku? Czasami lepiej nie wiedzieć, ale dziś postaram się przybliżyć ten proces w przystępnym języku.

Zacznijmy od definicji

Liofilizacja jest to proces odwadniania substancji przez ich zamrożenie (- 50°C), a następnie sublimację powstałych kryształków lodu - lód z pominięciem stanu ciekłego przechodzi bezpośrednio w parę wodną. Potocznie mówiąc, w warunkach tych następuje szybkie i kontrolowane wymrażanie wody.

Ostatnim etapem procesu jest końcowe dosuszanie odbywające się w temperaturze 40 - 50°C, które pozwala uzyskać gotowy wyrób o wilgotności 1-2%. W ten właśnie sposób przygotowywane są zarówno gotowe potrawy liofilizowane jak i półprodukty wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Do sprzedaży w sklepach turystycznych i survivalowych trafiają gotowe dania, które wystarczy zalać wodą – zazwyczaj wrzątkiem.

Skąd się wzięła i po co to?

Liofilizację żywności rozpoczęta w czasie II wojny światowej w Stanach Zjednoczonych. Miała na celu wyprodukowania dla wojska żywności o jak najmniejszej wadze i możliwości szybkiego przygotowania, bez utraty składników odżywczych - można przeczytać badania na ten temat w tym miejscu i tutaj na stronie 39. Tym sposobem można też przedłużyć datę do spożycia niektórych produktów, a ich późniejsze przygotowanie jest banalnie proste. Liofilizowana kawa rozpuszczalna znana jest już od dawna i jest uważana za zdrowszą od tradycyjnej, ponieważ nie zawiera kafestolu i kafeolu, przez co ma mniejszą zawartość kofeiny i słabsze oddziaływanie na układ krążenia. W aptekach można też coraz częściej kupić witaminę C w formie kapsułek, które w środku zawierają liofilizowane składniki bogate w tę witaminę.

Zalety i wady takiego przygotowania produktów

Zacznijmy od zalet:

  • produkty zachowują wszystkie wartości odżywcze, nie tracą smaku, aromatu ani koloru
  • możliwość spożywania sezonowych produktów o każdej porze roku
  • znaczne wydłużenie terminu ważności przez minimalną ilość wody
  • brak substancji konserwujących
  • oszczędność wody i gazu
  • niewielki rozmiar i waga

Skoro są zalety, to pewnie i wady:

  • przygotowanie produktów metodą liofilizacji wymaga specjalistycznego, kosztownego sprzętu oraz wiedzy
  • kosztowny i czasochłonny proces przygotowania przekłada się na stosunkowo wysoką cenę produktów liofilizowanych
  • w większości wymagają użycia wrzątku, który nie jest łatwo dostępny w każdych warunkach (np. biwak)

Jakie produkty najczęściej poddaje się takim procesom:

  • owoce (ananasy, jagody, jabłka, maliny, śliwki)
  • warzywa (papryka, cebula, ogórki, por, groszek, fasola)
  • mięso (najlepiej chude, ponieważ tłuszcz może zjełczeć)
  • całe, gotowe dania (zupy, makarony)
  • kawa
  • witaminy
  • batoniki zbożowo-owocowe

Wygląda na to, że jest więcej plusów niż minusów

Niewątpliwie pomimo niektórych wad, liofilizowana żywność to dobry kierunek i na pewno dobrze sprawdza się w podróży. Himalaiści a nawet kosmonauci mogą się nią cieszyć w ekstremalnych warunkach, dostarczając sobie tym samym niezbędne wartości odżywcze i witaminy. Tak samo w naszych domach goszczą coraz częściej i z pewnością to się nie zmieni w najbliższych latach.

Dołącz do newslettera, bądź na bieżąco i...
Odbierz propozycję 7 przepisów śniadaniowych!
Zobacz również
Sprawdź podobne artykuły
Damian Rusek
3 lata temu
Bastowanie - co to jest i na czym polega

Zdarza się, że słyszysz słowa kucharskiego slangu po raz pierwszy i nic Ci nie mówią, lub wydaje Ci się, że znaczą coś zupełnie innego? Dla wielu podobnie jest z “bastowaniem”. Co to w ogóle jest? W największym skrócie to po prostu polewanie mięsa (lub ryby, czy co tam masz aktualnie na patelni) gor

Damian Rusek
9 miesięcy temu
5 rzeczy o których nie wiedziałem, zanim zostałem kucharzem

Idąc do nowej pracy możesz mniej więcej wiedzieć czego się spodziewać, a niektórych rzeczy dowiadywać “w praniu”. Może też być tak, że spodziewasz się zupełnie czegoś innego, niż finalnie zastajesz - i o takich sytuacjach w kuchni dziś sobie porozmawiamy.  Kucharze wcale nie są grubi Widząc uśmiechn

Damian Rusek
6 lat temu
Dzień z życia kucharza

Do niedawna był to zamknięty świat w wąskim gronie. Mało kto wiedział o tym co dzieje się za drzwiami kuchni a w samych kucharzach było coś tajemniczego. Zrobiła się moda na gotowanie, przez co wielu osobom wydaje się, że to lekka przyjemna praca, prestiż. I tak i nie. Mamy świadomość, że na kucharz

Damian Rusek
3 lata temu
Ciężko o dobrego kucharza

Rynek pracy w gastronomii stale się zmienia i ma różne fale. Najczęściej dzieli się na rynek pracownika lub pracodawcy. Na czym to polega i w którym miejscu jest teraz, postaram się nakreślić w tym artykule. Rynek pracodawcy Był w rozkwicie, kiedy zaczynałem swoją przygodę z kuchnią. Było mnóstwo k

Damian Rusek
4 lata temu
Dlaczego kucharze noszą swoje noże?

Pewnie rzuciło Ci się w oczy w różnych programach kulinarnych lub przy okazji pracy w kuchni, że każdy kucharz ma swój prywatny nóż. Co niektórzy nawet całe zestawy noży, których nie wolno dotykać i o które dbają bardziej, niż o własną rodzinę. Wspominałem co nieco o tym w artykule “jak lepiej radzi

Damian Rusek
4 lata temu
Co to znaczy położyć serwis?

Pewnie zdarzyło Ci się być na imprezie w restauracji (a może nawet organizować ją) i nie wszystko szło zgodnie z planem. Może kelner wylał na kogoś kawę, desery pojawiły się z opóźnieniem, albo… w ogóle się nie pojawiły? A to znaczy, że ktoś w kuchni położył serwis ;) Więc co to znaczy “położyć serw

Damian Rusek
4 lata temu
Co to jest kuchnia fusion

Jeszcze kilka lat temu w Polsce był szał na kuchnię fusion. Otwierało się mnóstwo bardziej lub mniej ekskluzywnych restauracji o takim profilu, które oferowały elementy tej kuchni w swoich daniach, czy nawet w całości na niej bazowały. Ale czy przeciętny Polak wie czym jest kuchnia fusion? Dla wielu

Damian Rusek
2 lata temu
Systemy pracy w kuchni

Ciekawi Cię jak pracują kucharze? Albo po prostu zaczynasz swoją karierę w tym zawodzie i chcesz wiedzieć, czego się spodziewać? Częściowo poruszyłem temat w artykule o 5 korzyściach pracy w kuchni, a tutaj postaram się wyczerpać temat. Praca 2/2 Najpopularniejszy system pracy, z jakim spotkałem si

Damian Rusek
6 lat temu
Czy kucharze żywią się lepiej niż inni?

Piszę ten artykuł delektując się pysznym hot dogiem, wiecie, taka podłużna bułka z mięsem parówką, ale o tym może innym razem. Niby domowej roboty ale wciąż fast food… O czym to ja? No tak, dieta kucharzy. Możliwości wydają się nieograniczone Dużo ciekawych i wykwintnych dań, ekskluzywne składniki,

Dorota Cendrowicz-Morek
3 lata temu
Na co pomagają nalewki

Na co pomagają nalewki? Dlaczego warto je robić i konsumować? Zaczynamy nastawiać je w środku lata, ale są i takie przyrządzane jesienią. Zalewane wysokoprocentowym alkoholem maliny, wiśnie, czarne porzeczki. Później przychodzi czas na aronię i pigwę, na rokitnik. Zalety owoców znamy. Maliny są znak

Damian Rusek
5 lat temu
Ciemna strona platform do zmawiania jedzenia

Ostatnio pogoda nie rozpieszcza (przynajmniej na dzień pisania tego artykułu). Raz pada, raz nie… odechciewa się wyjść z domu. Ale też nie chce się gotować… co w takiej sytuacji? Ani samemu zrobić obiad, ani wyjść do restauracji. Najprościej wejść na stronę popularnej platformy, na której mamy menu

Damian Rusek
3 lata temu
Kucharz na skoka - wady i zalety kucharza na 1 dzień

W artykule o pisaniu grafiku wspomniałem, że często można się poratować kucharzem na skoka, który trochę odciąży zespół. W tym artykule postanowiłem wyjaśnić, czym właściwie jest ten skok, jakie są wady i zalety tego rozwiązania oraz czy warto mieć kogoś takiego u siebie. Zacznijmy od wyjaśnienia N

Damian Rusek
2 lata temu
Mamy nowe restauracje z gwiazdką Michelin

W poniedziałek 19 czerwca 2023 roku ukazała się nowa odsłona Przewodnika Michelin - jeżeli nie wiesz co to, wyjaśniłem to w tym artykule, w którym do tej pory była tylko jedna restauracja - Krakowska Bottiglieria 1881 z jedną gwiazdką. Tym razem mamy więcej powodów do świętowania. Nie jedna a trzy r

Damian Rusek
5 lat temu
Rękawiczki jednorazowe- rodzaje

W kuchni często spotkamy się z jednorazowymi rękawiczkami. Używamy ich dla ochrony skóry, ze względu na higienę czy przy skaleczeniach, żeby żywność nie miała kontaktu z raną. Postaram się przybliżyć najczęściej spotykane rodzaje tych rękawiczek. Po co mi taka wiedza? Ponieważ warto używać w pracy

Damian Rusek
5 lat temu
Nie zatrzymuj się w rozwoju

Ostatnio zdarza mi się słyszeć, że częste zmiany pracy nie są zbyt dobre i mogą mnie stawiać w negatywnym świetle. Czy na pewno? To zależy na kogo trafię… ale jednego jestem pewien: źle na nich nie wyjdę. A wam zdarzyło się siedzieć w pracy kolejny dzień czując wypalenie, ze świadomością, że rozwój